Lĩnh vực chứng khoán hình thành sơ khai vào thế kỷ 15 ở châu Âu. Nó trải qua một quá trình phát triển rất dài để hoàn thiện và phát triển. Hiện tại, thị trường chứng khoán là một phần cực kỳ quan trọng trong bất kỳ nền kinh tế của quốc gia nào. Ở Việt Nam, khái niệm chứng khoán còn khá mới mẻ và còn nhiều khoảng trống để phát triển. Vậy chứng khoán là gì? Có nên đầu tư chứng khoán hay không?
Chứng khoán là gì?.
Định nghĩa theo các ấn phẩm chính thống của Trung tâm đào tạo thuộc Ủy ban chứng khoán nhà nước: Chứng khoán là một dạng sở hữu hợp pháp đối với một phần tài sản hoặc vốn của tổ chức phát hành. Và sự trao đổi mua bán dạng sở hữu này tạo thành thị trường chứng khoán.
Tuy nhiên cách định nghĩa này dường như chỉ đúng với cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ. Chứng khoán hiện đại được phát triển thêm các loại mới như: chứng khoán phái sinh, quyền chọn,… Theo tôi, để hiểu đúng nhất thì chúng ta nên tìm hiểu từng loại chứng khoán.
Phân loại chứng khoán.
Cổ phiếu.
Cổ phiếu là giấy chứng nhận sở hữu cổ phần của công ty. Người nắm giữ cổ phiếu được gọi là cổ đông. Chỉ những công ty cổ phần mới được phát hành cổ phiếu, công ty trách nhiệm hữu hạn không được phép thực hiện việc này.
Như hình trên là thông tin cổ phiếu HPG – Tập đoàn Hòa Phát. Theo số liệu từ CafeF ngày 3/7/2020. Vốn hóa thị trường của công ty là 76,205,650,000,000đ. Tổng khối lượng cổ phiếu đang niêm yết là 2,761,074,115 cp. Giá cổ phiếu = Vốn hóa/Tổng KL CP niêm yết = 27.55. Xem thêm: Mệnh giá cổ phiếu, Cổ phiếu quỹ và Số lượng cổ phiếu đang lưu hành
Trái phiếu.
Trái phiếu là giấy chứng nhận nghĩa vụ của tổ chức phát hành (bên vay tiền) phải trả cho người nắm giữ trái phiếu một số tiền nhất định trong 1 khoảng thời gian cụ thể. Tổ chức phát hành phải hoàn trả khoản tiền đã vay khi đến hạn.
Thu nhập của người nắm giữ trái phiếu là tiền lãi định kỳ từ trái phiếu. Mức lãi này không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của tổ chức phát hành. Trái phiếu được xem là chứng khoán nợ. Vì thế nếu tổ chức phát hành phá sản thì phải có nghĩa vụ thanh toán cho người nắm giữ trái phiếu trước khi chia cho cổ đông.
Chứng chỉ quỹ.
Chứng chỉ quỹ (Exchange Traded Fund) là một loại chứng khoán. Nó biểu thị quyền sở hữu một phần đối với quỹ đại chúng. Quỹ đại chúng là một hình thức các nhà đầu tư nhỏ lẻ góp vốn vào một tổ chức đầu tư chuyên nghiệp (tổ chức quỹ đầu tư).
Thực chất, chứng chỉ quỹ giống cổ phiếu. Nó xác nhận quyền sở hữu, hưởng lợi nhuận theo tỷ lệ góp vốn và cũng được niêm yết trên thị trường chứng khoán để giao dịch. Tuy nhiên chúng cũng có những điểm khác nhau:
| Chứng chỉ quỹ | Cổ phiếu |
| Là phương tiện để tạo nên quỹ đầu tư và được vận hành chuyên nghiệp bởi tổ chức quỹ. Tổ chức này chuyên mang tiền đi đầu tư vào thị trường chứng khoán. | Là phương tiện huy động vốn của một công ty kinh doanh trong một ngành nghề cụ thể nào đó |
| Người nắm giữ chứng chỉ quỹ không có quyền can thiệp vào hoạt động kinh doanh của công ty quỹ. | Có quyền biểu quyết và quản lý hoạt động kinh doanh của công ty. |
| Công ty quản lý quỹ sẽ thay khách hàng (người nắm giữ chứng chỉ quỹ) lên kế hoạch đầu tư | Nhà đầu tư phải tự lên kế hoạch tìm hiểu, theo dõi thị trường và tự giao dịch. |
Chứng khoán phái sinh.
Chứng khoán phái sinh là một loại chứng khoán mà giá trị của nó phụ thuộc vào giá của tài sản cơ sở. Tài sản cơ sở có thể là rổ chỉ số (như Việt Nam hiện nay sử dụng VN30), nông sản, kim loại hoặc cổ phiếu trái, phiếu . . . Để hiểu rõ hơn, mời bạn đọc tham khảo các bài viết chuyên sâu về chứng khoán phái sinh tại đây.
Có nên đầu tư chứng khoán?.
Theo số liệu mà Dragon Capital – một quỹ đầu tư có quy mô lớn và lâu đời ở Việt Nam đưa ra như sau:
Rõ ràng khi một đất nước càng phát triển, trình độ dân trí càng được nâng cao, thì tỷ lệ người dân tham gia đầu tư chứng khoán càng nhiều.
Thực tế ở Việt Nam những năm gần đây, số lượng tài khoản chứng khoán mở mới tăng lên rất nhanh. Cập nhật T3/2023 thì đã có khoảng 7 triệu tài khoản chứng khoán được mở. Dù tỷ lệ tài khoản thực sự có giao dịch có thể thấp hơn con số đó, nhưng không thể phủ nhận mức độ nhận thức về đầu tư chứng khoán của người dân đang ngày một tăng lên.
Có nên đầu tư chứng khoán càng sớm càng tốt?.
Tiền mất giá do lạm phát.
Theo số liệu của Ngân hàng thế giới, tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam được giữ tương đối ổn định trong những năm gần đây.
Chẳng hạn năm 2021 tỷ lệ lạm phát là 1.8%, thì tờ 100,000đ sau một năm chỉ còn giá trị là 98,200đ. Tờ tiền thì vẫn vậy nhưng bạn không thể dùng 100 ngàn để mua cùng một món hàng ở thời điểm 1 năm sau.
Nếu bạn có tiền dư thừa thì có thể mang gửi tiết kiệm. Mình cũng trích dẫn số liệu của WB về lãi suất tiền gửi ở Việt Nam những năm gần đây.
Năm 2021 thì lãi suất gửi tiết kiệm là 3.4%. Tuy nhiên với mức lạm phát 1.8% như đã nói ở trên, thì lãi suất bạn thực nhận chỉ là 3.4 – 1.8 = 1.6% mà thôi. Đấy là cách mà lạm phát ăn mòn sức mua của đồng tiền.
Vậy thì lạm phát liên quan gì đến đầu tư chứng khoán?
Đầu tư chứng khoán là một kênh đầu tư hiệu quả hơn hiều so với gửi tiết kiệm. Và thông qua đó thì khả năng phòng vệ của việc đầu tư chứng khoán trước sự ăn mòn sức mua là tốt hơn.
Lãi kép.
Giả sử bạn có 100tr và đầu tư chứng khoán với mức lợi suất ổn định 10%/năm. Mức sinh lời này mình cho là hoàn toàn khả dụng nếu bạn có kỷ luật.
Công thức tính lãi kép: A = P x (1+r)n
Trong đó:
- A : Giá trị tương lai.
- P: Số tiền ban đầu.
- r: mức sinh lời ổn định hàng năm.
- n: số năm đầu tư.
Biểu đồ bên dưới sẽ cho chúng ta thấy số tiền mà lãi kép mang lại sau 10 năm và 20 năm. Nếu bạn có đủ kiến thức để nhận được mức sinh lời đầu tư là 10% thì bạn có nên đầu tư chứng khoán hay không?
Chi phí cơ hội.
Ngược lại nếu bạn trì hoãn việc đầu tư thì đó chính là chi phí cơ hội bạn phải chịu. Hướng của đồ thị trên sẽ chạy ngược lại theo hướng từ phải qua trái (giảm dần).
Trong trường hợp khá hơn, bạn không đầu tư chứng khoán nhưng vẫn gửi tiết kiệm. Cùng một số tiền 100 triệu, nếu gửi tiết kiệm thì 1 năm bạn có 3.4 triệu tiền lãi so với 10 triệu khi đầu tư chứng khoán. Vậy thì khoản chênh lệch 6.6 triệu/năm đồng vẫn là mức chi phí cơ hội đáng kể.
Phản biện.
Đó là những phân tích theo chiều thuận, tức là khi chúng ta đầu tư sinh lời. Vậy còn khi thua lỗ thì sao?
Theo mình thì việc đầu tư luôn bao gồm cơ hội và rủi ro. Dù bạn có gửi tiết kiệm thì cũng vẫn có rủi ro cơ mà. Bạn phải chấp nhận và tự học hỏi để vượt qua những rào cản đó.
Theo quan điểm cá nhân, thị trường chứng khoán là nơi dành cho những người cầu thị, được trang bị kiến thức, tuân thủ kỷ luật, biết kiềm chế cảm xúc. Và mình chắc chắn khi bạn là một nhà đầu tư am hiểu, thì mức sinh lời sẽ không dừng lại ở đó.
Nếu bạn đang có ý định bắt đầu đầu tư chứng khoán thì có thể tham khảo bài viết: Hướng dẫn đầu tư chứng khoán cho người mới bắt đầu.
Trên đây là toàn bộ bài viết trình bày vấn đề chứng khoán là gì? và có nên đầu tư chứng khoán hay không?. Nếu bạn có thắc mắc cần giải đáp có thể liên hệ trực tiếp hoặc để lại lời nhắn qua gg form tại đây.
Bài viết liên quan:
Có thể bạn quan tâm: