Như đã biết, chứng khoán Việt Nam tổ chức giao dịch trên 3 sàn là HOSE, HNX và UpCom. Mỗi sàn lại có các loại phiên giao dịch khác nhau. Mỗi phiên giao dịch lại sử dụng các lệnh trong chứng khoán khác nhau. Vậy các loại lệnh đó là gì và sử dụng thế nào cho đúng? Bài viết này sẽ trình bày toàn bộ các lệnh chứng khoán theo quy định và cách thức sử dụng chúng.
Ta có bảng tóm tắt các phiên giao dịch và các lệnh trong chứng khoán như sau:
Dễ thấy chúng ta có tất cả 8 loại lệnh:
- Lệnh LO: Limit Order – Lệnh giới hạn
- Lệnh ATO/ATC: At The Open/At The Close – Là lệnh mua bán bất chấp giá ở phiên định kỳ mở cửa hoặc đóng cửa.
- Lệnh MP: Market Price Order – Lệnh Thị Trường
- Lệnh MTL/MOK/MAK: Market To Limit/Match Or Kill/Match And Kill – Lệnh khớp liên tục ở HNX.
- Lệnh PLO: Post Limit Order – Lệnh khớp sau giờ ở HNX.
Lệnh giới hạn (Lệnh LO).
Lệnh giới hạn (Limit Order – LO) là một loại lệnh chứng khoán thể hiện mong muốn mua bán ở mức giá tốt nhất mà người giao dịch thể chấp nhận được. Đối với bên bán, Lệnh LO là lệnh bán chứng khoán ở mức giá thấp nhất mà người bán có thể chấp nhận được. Đối với bên mua, lệnh LO là lệnh mua chứng khoán ở mức giá cao nhất mà người mua có thể chấp nhận được. Lệnh LO áp dụng trong phiên khớp lệnh liên tục ở cả 3 sàn HOSE, HNX và UpCom.
Tính giới hạn của lệnh giới hạn.
- Người mua đặt lệnh LO với giá B là giá cao nhất có thể mua, giao dịch chỉ xảy ra khi có người bán với giá bằng B hoặc thấp hơn.
- Người bán đặt lệnh LO với giá S là giá thấp nhất có thể bán. Giao dịch chỉ xảy ra khi có người chấp nhận mua với mức giá S hoặc cao hơn.
Trên đây là ví dụ mô tả lệnh LO trong phiên khớp lệnh liên tục ngày 09/07/2020 của mã cổ phiếu AAA. Lưu ý rằng khối lượng mua hoặc bán sẽ thay đổi liên tục theo từng giây do có người đặt lệnh thêm vào.
Mình capture lại màn hình chỉ cách nhau 1 giây nên có thể loại trừ khả năng người mua hoặc bán đặt thêm lệnh chờ. Chúng ta sẽ chỉ nhìn thấy sự biến động khối lượng do khớp lệnh mà thôi.
Ở phần trên là khối lượng bán cổ phiếu AAA ở mức giá 12,700đ. Mức khối lượng này là 6,040 cổ phiếu.
Phần dưới là mình chụp lại màn hình khi có 1 lệnh LO với khối lượng 5000 cổ phiếu khớp ở giá 12,700đ. Ngay lập tức ở hàng chờ bán, khối lượng bán ở giá 12,700đ chỉ còn là 1,040 cổ phiếu. Ta cũng thấy tổng khối lượng giao dịch tăng lên từ 1,655,890 lên 1,660,890 cổ phiếu.
Vậy lệnh giới hạn LO thể hiện như thế nào trong ví dụ này?.
Đây mới là điểm mấu chốt trong ví dụ. Giả sử trong trường hợp này cái lệnh mua 5000 cổ phiếu kia là lệnh LO đặt mua ở giá 12,800đ chứ không phải là 12,700đ thì sao?.
Câu trả lời là hệ thống vẫn sẽ khớp ở giá 12,700đ.
Trường hợp lệnh LO ở giá 12,800đ nhưng khối lượng lại là 8,000 cổ phiếu (lớn hơn 6,040 cp ở giá 12,700) thì hệ thống sẽ khớp nguyên 6,040 cổ phiếu. Thừa ra 8,000-6,040=1,960 cổ phiếu sẽ khớp tiếp vào mức giá bán tốt thứ 2 (Giá 2: 12,750đ và KL2: 41,440 cổ phiếu). Tuy nhiên hệ thống sẽ chỉ khớp 1,960 ở giá 12,750 mà thôi. Ở mức giá 12,750 sẽ còn dư 41,440-1,960=39,480 cổ phiếu.
Đây chính là nguyên tắc hoạt động của lệnh giới hạn LO.
Lệnh ATO và ATC trong phiên khớp lệnh định kỳ.
Lệnh ATO.
Lệnh ATO là lệnh khớp lệnh định kỳ trong phiên mở của. Nó là lệnh mua hoặc bán ở mức giá mở cửa. Hiện nay, chỉ có sàn HOSE là có phiên mở cửa với thời lượng 15 phút từ 9h-9h15.
Lệnh ATC.
Lệnh ATC là lệnh khớp định kỳ trong phiên đóng cửa. Nó là lệnh mua hoặc bán ở mức giá đóng cửa. Phiên đóng cửa được áp dụng trên sàn HOSE và HNX với thời lượng cũng 15 phút từ 14h30-14h45.
Ảnh: Các lệnh ATO bán và lệnh ATO mua
Để hiểu rõ hơn về các loại phiên khớp lệnh và nguyên tắc hoạt động của các loại lênh tương ứng trong các phiên đó. Các bạn có thể tham khảo bài viết: Thời gian giao dịch chứng khoán và các phiên khớp lệnh.
Lệnh MP là gì? (Lệnh thị trường).
Lệnh MP (tiếng Anh: Market Price) là lệnh thị trường được áp dụng trong phiên khớp lệnh liên tục trên sàn HOSE. Lệnh MP là lệnh có tỷ lệ sử dụng ít hơn nhiều so với các lệnh trong chứng khoán khác.
Nguyên lý hoạt động của lệnh MP:
Thứ nhất, Lệnh MP được đặt để giao dịch ở mức giá tốt nhất: Mua thì ưu tiên khớp từ người bán giá thấp đến giá cao còn bán thì ưu tiên từ người mua giá cao đến giá thấp.
Thứ hai, Trong 1 lần đăt lệnh MP, nếu khối lượng cổ phiếu của lệnh vẫn chưa khớp hết với bên mua thì lệnh MP đó sẽ tự động chuyển thành lệnh LO. Giá của lệnh LO này được xác định bằng cách cộng hoặc trừ đi 1 bước giá của giá lệnh MP ban đầu tùy theo đó là lệnh MP mua hay bán. (mua + bán – ).
Thứ ba, khi không có bên đối ứng thì chúng ta không thể nhập được lệnh MP. và hệ thống sẽ báo lỗi lập tức. Trong trường hợp cổ phiếu trong phiên giao dịch bị trắng bên mua hoặc bên bán thì bạn không thể sử dụng Lệnh MP được.
Lệnh MTL, MOK và MAK.
Đây là các lệnh trong chứng khoán ít được sử dụng. Nó là lệnh thị trường, có chức năng tương tự như lệnh MP. Nhưng nó được sử dụng trên sàn HNX.
Lệnh MTL (Market-To-Limit) là lệnh thị trường mà sau khi khớp nếu còn dư thì phần dư đó sẽ chuyển thành lệnh LO.
Lệnh MOK (Market-Of-Kill) là lệnh thị trường mà nếu nó không được thực hiện thì sẽ bị hệ thống tự động hủy ngay sau khi nhập
Lệnh MAK (Market and kill) là lệnh thị trường có thể được khớp toàn bộ hoặc chỉ một phần. Phần dư sẽ bị hủy ngay sau khi khớp lệnh.
Lệnh PLO và phiên khớp lệnh sau giờ.
Lệnh PLO (Post Limit Order) là lệnh giao dịch trong phiên khớp lệnh sau giờ ở HNX. Giá của lệnh PLO được xác định bằng giá đóng cửa của ngày giao dịch đó. Thời gian giao dịch của lệnh là từ 14h45 – 15h hằng ngày. Để hiểu rõ hơn, bạn có thể đọc thêm: Lệnh PLO và Phiên khớp lệnh sau giờ
Trên đây là toàn bộ bài viết trình bày về các lệnh trong chứng khoán và những vấn đề liên quan. Nếu các bạn có vấn đề thắc mắc cần giải đáp, có thể liên hệ trực tiếp hoặc để lại lời nhắn bên dưới.