Cấu trúc báo cáo tài chính doanh nghiệp gồm 4 loại báo cáo thành phần:
- Bảng cân đối kế toán.
- Báo cáo kết quả kinh doanh.
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
- Thuyết minh báo cáo tài chính.
Nói qua về các loại báo cáo thành phần và cách mà dòng tiền luân chuyển qua từng báo cáo như thế nào, ta có:
1- Bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán là một phần quan trọng trong cấu trúc báo cáo tài chính. Nó thể hiện sự cân bằng giữa tài sản và nguồn vốn trong doanh nghiệp.
Bảng cân đối kế toán có hai phần bằng nhau, ở cột bên trái chia thành hai phần, ở cột bên phải cũng chia thành hai phần. Cột bên trái hiển thị toàn bộ giá trị tài sản của doanh nghiệp bao gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn. Và cột bên phải là nguồn vốn bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn vay.
Giữa vốn vay và vốn chủ sở hữu có một tỷ lệ rất là quan trọng đó là tỷ lệ D/E. Chữ cái D là ký hiệu vốn vay (Dept) còn E vốn chủ sở hữu (Equity). Tỷ lệ này thể hiện độ an toàn trong cấu trúc vốn của doanh nghiệp.
Tài sản dài hạn bao gồm những thứ như là máy móc thiết bị nhà xưởng ô tô . . . Các tài sản dài hạn này tạo ra năng lực sản xuất cho doanh nghiệp.
Để đầu tư vào tài sản dài hạn người ta dùng một khái niệm gọi là CAPEX (Capital Expenditure) có nghĩa là chi phí đầu tư vào tài sản dài hạn hoặc đầu tư vào năng lực sản xuất
Để sản xuất một sản phẩm, nếu chỉ có năng lực sản xuất tức là máy móc thiết bị nhà xưởng thì không đủ, chúng ta cần có vốn để quay vòng. Khái niệm này người ta đặt trong phần tài sản ngắn hạn.
Nếu ta chuyển một phần các khoản phải trả bên nguồn vốn sang tài sản ngắn hạn. Lấy phần tài sản ngắn hạn trừ đi các khoản phải trả chúng ta có một khái niệm rất quan trọng là vốn lưu động ròng.
Vốn lưu động vốn lưu động ròng bao gồm tiền, các khoản phải thu, các khoản phải trả, hàng tồn kho,… Khoản đầu tư vào vốn lưu động ròng người ta gọi là OPEX (Operating Expenditure).
2 – Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Nguyên tắc hoạt động cơ bản nhất của doanh nghiệp là dựa trên năng lực sản xuất (tài sản dài hạn). Vốn lưu động được quay vòng liên tục. Tốc độ quay càng nhanh thì càng tốt cho doanh nghiệp. Mỗi một vòng quay của vốn lưu động sẽ tạo ra một khái niệm rất quan trọng. Đó là thu nhập doanh nghiệp.
Để quản lý luồng thu nhập của doanh nghiệp, chúng ta có một báo cáo quan trọng, đó là báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Đây cũng là báo cáo không thể thiếu trong cấu trúc báo cáo tài chính. Dòng đầu tiên của báo cáo này là doanh thu. Tiếp theo là giá vốn. Nó chi phí để mua hàng, vật liệu, chi phí sản xuất, chi phí nhân công để tạo ra sản phẩm dịch vụ có thể bán được.
Lấy doanh thu trừ đi giá vốn thì chúng ta có lợi nhuận gộp. Lợi nhuận gộp là một khái niệm rất quan trọng trong báo cáo tài chính. Các nhà quản lý cũng quản lý doanh nghiệp dựa trên chỉ số này để biết được doanh nghiệp có đang hoạt động hiệu quả hay không.
Lợi nhuận trừ đi các chi phí phát sinh thì chúng ta có lợi nhuận trước thuế. Lợi nhuận trước thuế – thuế thu nhập doanh nghiệp thì chúng ta sẽ có lợi nhuận sau thuế. Đây sẽ là dòng cuối cùng trong kết quả hoạt động kinh doanh của. Trong tiếng Anh lợi nhuận sau thuế được gọi là bottom line.
Phần lợi nhuận sau thuế này sẽ đi sang phần vốn chủ sở hữu. Nó được cộng vào vốn chủ sở hữu dưới một dạng thức được gọi là lợi nhuận chưa phân phối và làm cho vốn chủ sở hữu tăng lên.
Quá trình này còn gọi là quá trình tạo ra giá trị thặng dư cho doanh nghiệp. Giá trị thặng dư sẽ là dương nếu như doanh nghiệp làm ăn có lãi, còn là giá trị âm nếu như doanh nghiệp làm ăn thua lỗ.
Đây là một quy trình kinh doanh chuẩn đối với bất kỳ một doanh nghiệp nào. Nhà đầu tư hay các cổ đông thành lập doanh nghiệp bằng cách góp vốn chủ sở hữu cộng thêm vốn vay đầu tư vào tài sản dài hạn.
Họ sử dụng vốn hoặc bị chiếm dụng vốn tạo ra vốn lưu động ròng. Quay vòng quay vốn lưu động ròng thì tạo ra doanh thu, trừ đi các khoản giá vốn, trừ đi các khoản chi phí ý bao gồm cả chi phí lãi vay trừ đi các khoản thuế, thì còn lại giá trị lợi nhuận sau thuế. Đây chính là giá trị thặng dư của doanh nghiệp.
Bất kỳ doanh nghiệp nào cũng muốn tạo ra giá trị thặng dư lớn và giá trị thặng dư này sẽ cộng vào túi của cổ đông dưới dạng lợi nhuận chưa phân phối. Đây là luồng giao dịch chuẩn mà bất kỳ báo cáo tài chính nào cũng phải thể hiện được.
3- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Báo cáo thứ ba trong cấu trúc báo cáo tài chính đó là báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Bao gồm các vấn đề:
- Dòng tiền hoạt động kinh doanh
- Dòng tiền đầu tư
- Dòng tiền hoạt động tài chính
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ sẽ cho chúng ta thấy rằng doanh nghiệp đang hoạt động dựa trên nền tảng của dòng tiền nào. Và tốt nhất là doanh nghiệp nên hoạt động dựa trên dòng tiền hoạt động kinh doanh. Nếu doanh nghiệp đang trong giai đoạn đầu tư cơ sở vật chất thì chúng ta luôn thấy rằng dòng tiền đầu tư luôn luôn có giá trị âm.
Trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ nếu dòng tiền có giá trị âm tức là công ty đang phải chi tiền ra, còn nếu dòng tiền dương là công ty đang thu tiền vào. Trong trường hợp đồng tiền đầu tư đang làm âm và dòng tiền hoạt động kinh doanh không đủ để trang trải thì doanh nghiệp cần phải có một dòng tiền quan trọng đó là dòng tiền tài chính. Đây là dòng tiền vào bằng cách nào vay thêm vốn phát hành trái phiếu.
4 – Thuyết minh báo cáo tài chính
Và cuối cùng các khái niệm về vốn lưu động, tài sản dài hạn, các dòng tiền hoạt động kinh doanh, dòng tiền đầu tư cũng như dòng tiền tài chính sẽ được thuyết minh rất rõ trong báo cáo trong thuyết minh báo cáo tài chính.
Đây cũng là bộ phận không thể thiếu trong cấu trúc báo cáo tài chính. Thuyết minh báo cáo tài chính dùng để phân tích chi tiết các số liệu và thông tin được nêu ra trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và bảng cân đối kế toán.
Bạn có thể tra cứu các văn bản BCTC trên website công ty hoặc cafef.vn
Đối với các nhà đầu tư chứng khoán, chúng ta chỉ cần tập trung chủ yếu vào thuyết minh báo cáo tài chính để tìm dữ liệu phân tích công ty là tương đối đầy đủ. Chỉ khi phát sinh các sự kiện cần phải xem lại thì mới cần đi tra cứu các văn bản khác.
Luồng giao dịch được thể hiện trong cấu trúc báo cáo tài chính như thế nào?.
Ở các phần trên đã trình bày về các báo cáo thành phần và cách luồng tiền giao dịch luân chuyển được thể hiện trong đó. Trong phần này, mình sẽ diễn giải cách mà luồng tiền giao dịch di chuyển trong toàn bộ cấu trúc báo cáo tài chính.
Doanh nghiệp được hình thành bởi một hay một vài cổ đông góp vốn. Họ đầu tư mua các tài sản dài hạn như nhà xưởng, máy móc, kho bãi, phương tiện vận chuyển,… Trong quá trình hoạt động họ có thể vay vốn từ ngân hàng hoặc các nguồn khác. Tài sản ngắn hạn bao gồm tiền, hàng tồn kho, nguyên vật liệu…
Tiếp theo, họ dựa trên nền tảng tài sản dài hạn và tiến hành quay vòng tài sản ngắn hạn để tạo ra doanh thu. Tài sản ngắn hạn được quay vòng càng nhanh thì càng tạo ra nhiều doanh thu,
Doanh thu trừ đi giá vốn (giá nguyên vật liệu đầu vào, khấu hao máy móc…) ta thu được lợi nhuận gộp. Trừ tiếp cho các khoản chi phí như vốn vay, chi phí quản lý, chi phí nhân công… ta thu được lợi nhuận trước thuế. Sau khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp chúng ta còn lợi nhuận sau thuế.
Lợi nhuận sau thuế chính là phần thể hiện ra bên ngoài của giá trị thặng dư theo quan điểm của kinh tế học. Nó sẽ quay về phần vốn chủ sở hữu dưới dạng Lợi nhuận chưa phân phối và kết thúc 1 chu kỳ sản xuất kinh doanh.
Qua bài viết, hi vọng bạn đọc có thể nắm được cấu trúc báo cáo tài chính chuẩn theo quy định hiện nay. Đồng thời hiểu được cách mà luồng tiền di chuyển trong toàn bộ cấu trúc báo cáo tài chính. Nếu có vấn đề thắc mắc cần giải đáp thì bạn có thể liên hệ trực tiếp hoặc để lại lời nhắn qua gg form tại đây.
Bài viết liên quan